Een paar maanden geleden kocht de man van Sardi’s nicht een nieuwe bromfiets. Aangezien zijn vrouw niet op de hoogte mocht zijn, hield Sardi de bromfiets bij. Hij was van goede kwaliteit en reed heel aangenaam. Dus Sardi reed er bijna constant mee rond.
Enkele weken later wilde de man zijn bromfiets terug verkopen en vroeg of ik geïnteresseerd was. Ik had er nog niet mee gereden, ik dacht namelijk dat hij veel te zwaar was en dat ik dus nooit sterk genoeg zou zijn om hem te kunnen houden. Ik probeerde het uit en was aangenaam verrast. De bromfiets zat niet alleen goed, hij reed ook vlot.
Het zou goed geweest zijn om zelf ook een bromfiets te hebben, zodat ik wat mobieler en meer flexibel zou zijn. Ik kon me wel behelpen met de tuk-tuks en nu en dan een bromfiets van een vriend, maar dat is toch niet helemaal hetzelfde.
Toen bleek echter dat de papieren niet in orde waren. Ik haakte dus snel af omdat het enorm moeilijk is om een bromfiets zonder papieren opnieuw te verkopen. Hoe vaak de lokale bevolking ook beweert dat veel mensen in het dorp geen papieren hebben van hun bromfiets, ik liet me niet vangen. Bovendien betekent het feit dat er geen papieren zijn, dat de bromfiets in het verleden gestolen is geweest. Dit wil ik uiteraard ook niet steunen.
De neef van Sardi, Jimmy, was echter wel geïnteresseerd. Zoals gezegd, als local zat hij minder in met de wettelijke vereisten. Hij had ook voldoende geld op zijn rekening staan, dus ik ging ervan uit dat de deal zo goed als rond was.
Tot hij mij vertelde dat het niet doorging omdat hij geen goedkeuring had gekregen van zijn oom.
Ik heb nu al heel wat tijd in Indonesië doorgebracht en leer uiteraard ook meer en meer gewoontes kennen van Sardi’s cultuur. Maar hier schrok ik toch van. In een familie is het inderdaad de gewoonte dat ouderen het laatste woord hebben en dat de oudste man in de familie in principe de beslissende stem heeft, na overleg met de familie. Maar dat gaat dan over beslissingen die de familie aangaan.
Dit ging over Jimmy’s eigen geld, waarvoor hij hard gewerkt had en dat op zijn rekening stond. Dus het deel van zijn loon dat hij normaal afstaat aan zijn ouders en familie was er al vanaf getrokken. Ik vroeg dus door en Jimmy vertelde me dat hij altijd toestemming moest vragen voor uitgaven vanaf een bepaald bedrag. Onder de vijfhonderd euro is oké, maar over bedragen hoger dan dat mocht hij niet zomaar zelf beslissen.
Het zou voor mij enorm beklemmend aanvoelen als ik niet zelf zou kunnen kiezen waar ik mijn geld aan besteed. Maar voor Indonesiërs geeft het een soort van verzekering. Aangezien ze zelf voor bijna niets verzekerd zijn, en ze niet echt aan de lange termijn denken, is het misschien niet slecht om een extra goedkeuring te krijgen vooraleer ze grote uitgaven doen. Bovendien is familie het opvangnet als er iets misloopt, dus is het in het belang van de hele familie dat grote uitgaven goed gemonitord worden.
De hiërarchie van goedkeuring en respect in Sardi’s cultuur is soms echter best ingewikkeld, zodat zaken voor mij heel bizar kunnen overkomen. Zijn vader is het oudste mannelijke kind dat nog in leven is. Als zijn vader niet aanwezig kan zijn op een familievergadering, moet Sardi hem representeren. En krijgt Sardi een soort verheven functie waarbij zijn tantes en ooms eigenlijk naar hem moeten luisteren.
Wanneer Indonesiërs elkaar begroeten, neemt de jongste persoon de rechterhand van de oudste persoon en brengt deze met de rug naar het eigen voorhoofd. De jongste persoon toont zo zijn respect aan de oudste persoon.
Alleen zijn die woorden ‘jongste’ en ‘oudste’ niet noodzakelijk gemeten in leeftijd. Het kan bijvoorbeeld zijn dat twee broers een grote leeftijdskloof hebben. De oudste van hen heeft reeds een kind vooraleer de jongste broer geboren is. Aangezien ze in Indonesië doorgaans jong trouwen en snel aan kinderen beginnen, is dit geen zeldzaam verschijnsel. In dat geval moet het kind van de oudste zoon respect tonen aan de jongste zoon die tevens jonger is dan hem. Want het gaat over oom en neef. Wat soms dus tot eigenaardige situaties kan leiden.
Ik weet dan ook regelmatig niet hoe ik iemand moet begroeten als ik deze persoon voor de eerste keer ontmoet. Vooral op feesten waarbij er veel volk aanwezig is, geraak ik snel verward.
Ik laat Sardi altijd voorgaan om zeker te zijn dat ik de juiste handelingen uitvoer en geen gebrek aan respect vertoon.
Alhoewel ze mij dat wel steeds vergeven, ze zijn vaak verrast en blij als ze mij iemand zien begroeten op de Indonesische manier.
