Sardi ging de jungle in voor drie dagen, met acht toeristen. Het was een samengestelde groep, ze kenden elkaar niet voor vertrek. Ik heb hem nog nooit zo positief geweten over de groep die hij mee had op trekking. Hij is altijd positief en klaagt nooit, maar ik voelde al aan de telefoontjes en berichtjes dat dit een speciale groep was.
Wanneer ze terug kwamen uit de jungle, begreep ik Sardi. Sommigen van hen beslisten om een dag extra in Bukit Lawang te blijven, het gaf mij de gelegenheid om uitgebreide conversaties met hen te voeren. De groep was zelf ook heel positief over Sardi. Hoe hij hen een veilig gevoel gaf, maar bovenal hoe hij zo inzat met zijn gasten en hen enorm goed entertainde. Eén van hen was een man uit India die samen was met een Duitse vrouw, ze woonden in Duitsland. Hij vertelde me dat het ongelooflijk is hoe Sardi zo oprecht vrolijk kan blijven terwijl hij zo veel meegemaakt heeft.
In Indonesië heerst de cultuur om gewoon te blijven glimlachen, het maakt niet uit hoe zwaar je leven is of wat je op dat moment meemaakt.
Sardi verloor begin februari 2022 zijn zoon Dimas aan dengue. Hij was nog net geen tien jaar oud. Sardi heeft hem zien afzien in het ziekenhuis. Dimas smeekte hem regelmatig om hem mee naar huis te nemen, hij had vreselijke pijn en wilde liever gewoon thuis zijn. Dit was enorm tragisch, een pijn voor Sardi die ik me zelfs niet kan voorstellen. Ik kan me niet inbeelden hoeveel verdriet hij hierover heeft gehad en nog steeds heeft.
Het ergste van al vond ik dat zijn omgeving al na een week zei dat hij zich moest vermannen en ophouden met wenen en verdrietig zijn. Want zolang hij verdrietig was, kon Dimas de oversteek naar Allah niet maken. Hier had ik het heel moeilijk mee. Je kan het overlijden van jouw zoon niet verwerken in een week tijd en gewoon terug glimlachen en doen alsof alles oké is. Sardi was opgelucht wanneer ik hem vertelde dat het normaal was dat hij nog verdrietig was. Dit toonde alleen maar dat hij zijn zoon graag zag en Dimas wist dat ook. Hij zou het wel begrijpen. Ik zei hem dat hij zijn tijd moest nemen. Dat dit maanden zou duren, misschien zelfs jaren. En zelfs als hij het een plaats heeft gegeven, dan nog zouden er momenten komen dat het verdriet ineens terug daar is. Op gelegenheden die hem aan Dimas zouden doen denken, waarop Sardi zijn zoon zou missen. Dit schrok hem ook wel af, hij wilde zich niet zo lang slecht voelen.
Sardi zijn omgeving deed hem schuldig voelen over het rouwen over zijn zoon.
Hij moest zijn leven terug oppakken, het enige dat hij kon doen was bidden voor Dimas. Hoe kun je dat dan op een gezonde manier verwerken? Het werd een beetje beter wanneer Sardi met andere mensen kon praten die hun kind verloren hadden. Zij vertelden eerlijk hoe lang het voor hen geduurd had vooraleer ze het een beetje een plaats konden geven. En dankzij mijn totaal andere visie, voelde hij zich gesterkt om toch af en toe te kunnen wenen, vooral wanneer hij alleen of bij mij was.
Toen ik deze kant van de cultuur uitlegde aan de toeristen die met Sardi de jungle in waren geweest, ontkende de man uit India dat het bij Sardi zo was. Hij kwam uit Azië en ook bij hem is het de gewoonte om zich te verbergen achter hun glimlach. Hij zag de pijn van Sardi, en ontkende dit absoluut niet. Hij was alleen enorm onder de indruk hoe Sardi nog zo oprecht zijn gasten wilde entertainen, hen een goed gevoel wilde geven. Hij had heel goed door hoe Sardi in elkaar zat. Zoals hij zelf zei, hij kon mensen lezen. Het is waar dat Sardi echt een mensenpersoon is. Hij heeft het nodig om zich te omringen met anderen. Van zodra we ergens komen als we op reis zijn, begint hij met eender wie een gesprek. Zolang hij maar gezelschap heeft. Hij vermaakt andere personen dan ook heel graag met zijn eigen verhalen. Andere mensen een goed gevoel geven, geeft hem zelf kracht.
Ik zou alleen willen dat hij iets minder aan al die andere mensen denkt en wat meer aan zichzelf. Want het geeft hem ook stress om altijd maar goed te moeten doen voor anderen.
